Afyon İş Hukuku

Dostluk (Özet) : Dostluk, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleşatır bir düzen değildir. Dostluk, sosyete içinde insanoğluın hakikaten nasıl davrandıklarını değil, nasıl davranmaları icap ettiğini gösterir. Dostluk, namına uyulmak ve uygulanmak dâhilin vardır. Adalet değeri nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene atmak, maşeri hayatın gerçekleşmesini bulmak gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Dostluk düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin hakkındasına ikrar edilmesi ve uyulması müstelzim, katiyen dürüst kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle sosyete içinde insanoğluın reviş ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her dem mümkündür. “İşte tüze, insan davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir cümle, bir bütündür.” İnsan-insan, insan-doğa ilişkilerinin insanlığın eş çıkarı ve huzuru dâhilin evrensel ilkelerle güvence altına allıkınmasıdır. Dostluk, insaniyet seviyesi dâhilin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birbunca görüş ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, sosyete sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak tamlayan reylerdir. Dostluk Nedir Dostluk, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun eş iyiliğini bulmak maksadıyla konulan ve halk gücüyle desteklenen kaide, doğruluk ve seçimın hepsidür. Henüz yaygın bir tanımıyla tüze, adalete yönelmiş maşeri yaşyalnız düzenidir. Dostluk Lafız Mealı Dostluk kelimesi Arapça “doğruluk” kökünden hasılat ve doğruluk kelimesinin çoğkebir olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “doğruluk” kelimesinin çoğkebir “ilenme’kak”tır. Türk Anahtar Kurumu’na gereğince tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” medlulı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk medlulında da kullanılır. Yol Mealı Dostluk dönemden döneme değiştiği dâhilin hala doyurucu bir tanım örgülamamıştır. Kant “Dostlukçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok ikrar edilen tanımı ise: “Belirli bir zamanda sınırlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) bağlamlanmış kurallar hepsidür.” Ilmî bir disiplin olarak tüze, kendi içinde gerçek olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun kişiler arası ilişkileri bap kayran kısmına Özel Dostluk, kişiler ile mevki yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Dostluk, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna mukabele Anayasa Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku halk hukukunun temellıca alt dallarıdır. Dostluk Kuralları ve Özellikleri Hukuku diğer toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik mevki tarafından güvenceye allıkınmış ve cebri yaptırımlara mevla olmasıdır. Dostluk kuralları insan davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun ölçü yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle kabil nitelikteki mecmu durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Dostluk kayranında yaptırım halk gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek dâhilin kullanılır. Dostluk düzenini katkısızlamayı ve korumayı yalnızçlayan yaptırımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları hapsetmek dâhilin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapishane ve vakıf cezaları; kanunuesasi hukukunda siyasetten men, fırka yama; algı hukukunda algı ve gümrüksüzçılık cezaları üzere daha bir tüze dallarında daha bir yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; zihini bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik değil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek yahut siyasi reyleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan tüze, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Dostluk, adalete yönelmiş maşeri bir yaşyalnız düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, uygulamalı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşeri hayatı düzenleyip insanoğluın barış ve asayiş içinde bir arada yaşamalarını katkısızlamaktır. 2. Kılgı Yarar (Içtimai İhtiyaçların Zıtlanması) Hukukun uygulamalı amacını, maşeri gerçeklik belirler. Dostluk bu fonksiyonu ile sosyete içinde canlı insanoğluın, birbirleri ile tasarlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın örgüsından kaynaklanan ihtiyaçlarını hakkındalamaya çallıkışır. Dostluk bu fonksiyonu ile tevellüt, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir tüze düzeni hayatın gerçek gerçeklerini görmezden gelemez. Dostluk düzeni, insanın tabii örgüsına ve bundan sonra gelen ihtiyaçlarına makul tamamlanmak zorundadır. Dostluk önemli ölçüde, ekonomik gerçeklere de bağlıdır; ekonomik gereksinimlara uymalı ve onları hakkındalamalıdır. 3. Adalet Dostluk bu fonksiyonu ile sınırlı bir tertip altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir muadelet düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak çın kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanımıyla adalet, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) tamamlanmak üzere dü daha bir anlamda kullanılır. Adalet aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet medlulında ferdî bir özelliği deyimler. Nüfus her dem haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni ayırmak uğrunda daim ve değmeslekmez bir çaba gösterir. İşte bu reviş ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet mazmunı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği bağlantı biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze kayranında hukuki ölçü olarak kal konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Toplum dâhilindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini dâhileren kurallar mecmuü olarak tüze, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve kullanıvermek durumunda bulunduğuna gereğince, adaletin böylecene, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Dostluk normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü adalet mazmunı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm tüze sistemine ve sistemlerine hükümran kâin, nesnel ve salt bir ölçü niteliğindeki adalettir. Dostluk bir sosyete düzenini dâhilerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; ister bulunan düzeni kollamak, gerekse onu değmeslektirmeyi meşrulaştırmak dâhilin her dem adalete temelvurulur. Nesnel ve kanun üstü adalet hukukta hakkındamıza oturmuş tüze düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim tüze medlulında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan tüze düzenlerinin namına makul olup olmadığı açısından bir ölçü ve değerlendirme ölçüsü evet. Yeniden bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile müspet ve zararlı hakkındalıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon balans içinde olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Olağan olarak tüm tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri yaşyalnız uyacak, hem de bu maşeri hayatın barış içinde sürebilmesi dâhilin bir düzen görünümünü katkısızlamaya çallıkışacaktır.

afyon iş hukuku